به اينستاگرام مركز ما بپيونديد.BPPV چیست؟
سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV) متداول ترین علت سرگیجه و حسی کاذب از چرخیدن است .
- خوش خیم: زندگی و حیات فرد را تهدید نمی کند.
- حمله ای: این حالت به صورت یک حمله ناگهانی بروز می کند.
- وضعیتی: با موقعیت های خاصی از سر یا حرکات ناگهانی تحریک می شود.
- سرگیجه: حس کاذبی از حرکت چرخشی.
در طول دوره ی حمله ی BPPV چه اتفاقی میفتد؟
BPPV یک مشکل مکانیکی در گوش داخلی است. این مشکل زمانی رخ می دهد که برخی از کریستال های کربنات کلسیم(اتوکونیا) که به طور معمول در غشای ژله مانند اتریکول قرار دارند؛ از جای خود جدا می شوند و به جایی که قرار نیست در آن باشند یعنی به یکی یا چندین مجاری نیم دایره ای پر از مایع در گوش داخلی مهاجرت می کنند. زمانی که مقدار کافی از این ذرات در یکی از مجاری جمع شوند با حرکت طبیعی مایع درون آن که حرکات سر را تشخیص می داده است ،تداخل پیدا می کند و نتیجه ی آن ارسال سیگنال های خطا از گوش داخلی به مغز خواهد بود .
مایع موجود در مجاری نیم دایره ای به طور معمول در برابر جاذبه واکنش نشان نمی دهد. با این حال، کریستال ها تحت تاثیر نیروی جاذبه حرکت می کنند. بنابراین مایع را درحالت ساکن به حرکت درمی آورد. با حرکت مایع، پایانه های عصبی در مجاری تحریک می شود و به مغز پیغام حرکت سر را مخابره می کند حتی اگر اینچنین نباشد. این اطلاعات کاذب با آنچه گوش دیگر حس می کند، چشم ها می بینند و با آنچه عضلات و مفاصل انجام می دهند مطابقت ندارد. این اطلاعات ناسازگار توسط مغز به عنوان احساس سرگیجه درک می شود که به طور معمول کمتر از یک دقیقه طول می کشد. بین حملات سرگیجه برخی از افراد هیچ علامت دیگری ندارند اما برخی دیگر حالات خفیفی از عدم تعادل را احساس می کنند.
مهم است که بدانید BPPV سرگیجه دائمی ایجاد نمی کند که تحت تأثیر حرکت یا تغییر موقعیت نباشد. این مشکل بر شنوایی شما تأثیر نمی گذارد و باعث ضعف و بی حالی، سردرد یا علائم عصبی مانند بی حسی، “سوزن سوزن شدن”، مشکل در صحبت کردن یا مشکل در جهت یابی حرکتی نمی شود. اگر هرکدام از این علائم اضافی رادارید؛ به سرعت پزشک خود را در جریان قرار دهید. اختلالات دیگر امکان دارد که در ابتدا BPPV تشخیص داده شوند. با اطلاع رسانی به پزشک خود در مورد علائمی که دارید؛ آن ها قادر به ارزیابی وضعیت شما خواهند بود. امکان دارد که به جای BPPV یا علاوه بر آن اختلال دیگری نیزداشته باشید.
چه کسی به BPPV مبتلا می شود؟
BPPV تقریبا شیوع زیادی دارد. برآورد شیوع آن 107 در 100000 در سال می باشد. تصور می شود که این مورد در کودکان بسیار نادر است اما بزرگسالان را در هر سنی به ویژه افراد مسن را درگیر می کند. در اکثر موارد این مشکل، بدون دلیل مشخصی اتفاق می افتد. بسیاری از مردم بیان می کنند که آنها یک روز صبح برای بلند شدن از رختخواب دچار مشکل شده اند و احساس کرده اند که اتاق در حال چرخش است. با این حال این مسئله با تروما (به ویژه ضربه به سر )، میگرن، عفونت گوش داخلی یا بیماری هایی همچون دیابت، پوکی استخوان، فروکردن لوله در حنجره (به دلیل طولانی بودن مدت بستری در بیمارستان یا خانه) و کاهش جریان خون ارتباط دارد. همچنین امکان دارد که با سمت ترجیحی خواب فرد ارتباط داشته باشد.
از کجا باید کمک بگیرم؟
پزشک خانواده شما امکان دارد که BPPV را از علائمی که توصیف می کنید تشخیص دهد. زیرا این بیماری معمولاً در اثر مواردی همچون غلتیدن در رختخواب، داخل و خارج شدن از رختخواب، چرخاندن سر به سمت بالا، خم شدن و حرکات سریع سر ایجاد می شود. با این حال، آنها ممکن است با آزمایش یا درمان BPPV آشنا نباشند یا امکان دارد فقط با مدیریت رایج ترین شکل BPPV آشنا باشند و در مورد انواع نادر آن اطلاعاتی نداشته باشند. پزشکان عمومی معمولاً بیماران را به یک متخصص که جهت مقابله با اختلالات وستیبولار آموزش دیده اند ارجاع می دهند. معمولاً یک درمانگر توانبخشی وستیبولار یک شنوایی شناس آموزش دیده است. اما گاهی اوقات به یک متخصص مغز و اعصاب یا یک متخصص گوش و حلق و بینی که بر روی اختلالات وستیبولار تمرکز دارند نیز ارجاع داده می شوند. متاسفانه برخی از پزشکان از درمان های موثر این بیماری آگاه نیستند و به بیماران می گویند که باید با این شرایط زندگی کنند و امیدوار باشند که این بیماری به خودی خود کاهش یابد یا برطرف شود که این گفته با بهترین روش های موجود مطابقت ندارد.
BPPV چگونه تشخیص داده می شود؟
تصویربرداری پزشکی طبیعی (به عنوان مثال MRI) در تشخیص BPPV موثر نیست. زیرا کریستال هایی را که به داخل مجاری نیم دایره منتقل شده اند را نشان نمی دهد. با این حال، وقتی کسی مبتلا به BPPV است اگر سرش را به وضعیتی منتقل کند که بلورهای جدا شده را درون یک مجراحرکت دهد؛ سیگنال های خطا باعث می شوند که چشم ها به صورت یک الگوی خاص، به نام “نیستاگموس” حرکت کنند. رابطه بین گوش داخلی و عضلات چشم همان چیزی است که به ما کمک می کند که هنگام حرکت سر، روی محیط خود تمرکز داشته باشیم. از آنجا که کریستال های جداشده حتی در حالت ثبات پیغام حرکت فرد را به مغز مخابره می کنند؛ چشم ها به اشتباه حرکت می کنند و این امر باعث می شود که فرد احساس کند اتاق در حال چرخیدن است. حرکت چشم یک سرنخ است و نشان می دهد که یک اتفاق مکانیکی موجب حرکت مایع در مجاری گوش داخلی شده است که نمی بایست اتفاق می افتاده است .
نیستاگموس ویژگی های مختلفی دارد که به یک پزشک متخصص کمک می کند که تشخیص دهد، بلورهای جابجا شده در کدام گوش قرار دارند و به کدام کانال منتقل شده اند. آزمون هایی مانند Dix-Hallpike یا Roll Tests شامل حرکت دادن سر به جهت های خاص است که به جاذبه اجازه می دهد بلورهای جدا شده را حرکت دهد و سرگیجه را تحریک کند. در همین حین نیز پزشک حرکات چشم یا نیستاگموس را مشاهده می کند.
دو نوع BPPV وجود دارد. كانالیتیازیس (canalithiasis) که در آن بلورهای شل می توانند آزادانه در مایع كانال حركت كنند. کوپولولیتیازیس (cupulolithiasis) که به ندرت اتفاق میفتد نیز حالتی است که تصور می شود؛ کریستال ها به نوار عصبی که مسئول تشخیص حرکت مایع هستند چسبیده اند. بعد از ایجاد یک چرخش در موقعیت سر، در صورت وجود کانالیتیازیس، کمتر از یک دقیقه طول می کشد که حرکت کریستال ها متوقف شود. به محض توقف حرکت کریستال ها، حرکت مایع ته نشین شده و نیستاگموس و سرگیجه نیز تمام می شود. در کوپولیتیازیس، کریستال های چسبیده به انتهای اعصاب حسی، باعث ماندگاری بیشتر نیستاگموس و سرگیجه می شوند وتا جایی که سر از موقعیت آسیب دیده خارج شود؛ ادامه پیدا می کند. تشخیص تمایز بین این دو مورد اهمیت دارد. به این دلیل که روش درمانی هریک از این موارد با یکدیگر متفاوت است.
BPPV چگونه درمان می شود؟
اگرچه برای بسیاری از بیماران مبتلا به BPPV، دارو تجویز می شود اما هیچ مدرکی دال بر اثبات آن در درمان این بیماری وجود ندارد. در شرایط بسیار نادر، گزینه جراحی در نظر گرفته می شود. خوشبختانه، در اکثر قریب به اتفاق موارد، BPPV به صورت مکانیکی درمان می شود. اگر متخصصین بداند که کریستال ها در کدام کانال قرار دارند و آیا این کانال است یا کوپولیتیازیس، پس از آن قادر خواهد بود که شما را از طریق مانور درمانی مناسب درمان کنند. این مانورها از گرانش برای هدایت کریستال به محفظه ای که قرار است جهت حرکات خاص سر استفاده شود؛ بهره می گیرند. این مانور تحت عنوان مانورهای تغییرمکان کانالی( Canalith Repositioning Maneuvers ) شناخته می شود. در مورد کوپولیتیازیس، آن ها از حرکت سریع سر در صفحه کانال آسیب دیده استفاده می کنند که ابتدا کریستال های “معلق” را طی مانور آزادسازی، از جای خود خارج کنند و سپس آن ها را همانطور که در بالا توضیح داده شده ، هدایت کنند.
مانور ایپلی( Epley ) جهت متداول ترین نوع BPPV استفاده می شود. با این حال این راه حل برای همه انواع BPPV کارایی نخواهد داشت. غالبا افراد این مانور را خودشان امتحان کرده اند و موفقیتی در این خصوص روی نداده است. ارزیابی بعدی نشان می دهد که این در واقع یک مانور متفاوت است که باید مورد استفاده قرار گیرد یا اینکه بیماری به هیچ وجه BPPV نیست. به همین دلیل است که باید در خصوص خوددرمانی احتیاط کرد و در مورد شناسایی انواع مختلف BPPV و مانورهای درمانی مربوط به آن از افراد آموزش دیده استفاده کرد. علاوه بر این، قبل از آزمایش یا درمان BPPV، متخصص باید اسکن عصبی دقیق، ارزیابی گردن و سایر تحقیقات مربوط به ایمنی را انجام دهد تا مشخص شود که آیا برخی از عناصر روش باید اصلاح شوند یا اینکه از آن ها اجتناب شود. این مسئله دلیل محکم دیگری جهت احتیاط در خصوص خوددرمانی یا درمان توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی با حداقل آموزش است.
بعد از درمان چه اتفاقی میفتد؟
مطالعات زیادی در مورد اثربخشی مانورهای درمانی BPPV انجام شده است. این نتایج نشان می دهند که در 90 درصد مواقع، میزان دقت نتایج در محدوده خوبی قرار دارد، به خصوص پس از ضربه امکان دارد که بیش از یک کانال درگیر باشد. در این صورت درمانگر وستیبولار شما مجبور است که آنها را یکباره درمان کند. ممکن است به شما توصیه شود که تا چند روز پس از درمان، سر خود را در برخی از موقعیت ها قرار ندهید. با این حال، تحقیقات فعلی نشان می دهد که محدودیت های پس از مانور تأثیر قابل توجهی بر نتایج ندارند. حتی پس از بازگشت کریستال ها به مجرای صحیح و توقف احساس سرگیجه، اغلب افراد از حرکت و عدم ثبات خفیف باقی مانده شکایت می کنند. بنابراین مهم است که با درمانگر وستیبولار خود در ارتباط باشید که آن ها قادر به ارزیابی این موارد باشند و تکنیک تمرین های خانگی را که به سرعت این مشکل را اصلاح کند؛ در اختیار شما قرار دهند.
آیا دوباره برمی گردد؟
متاسفانه BBPV شرایطی است که امکان دارد؛ به صورت دوره ای با احتمال عود بیش از 50 درصد در طول پنج سال اتفاق بیفتد؛ به خصوص در افرادی که BPPV مربوط به تروما (ضربه) است. اگر این چنین به نظر می رسد که عود مجدد همیشه در یک کانال یکسان رخ می دهد ؛ درمانگر شما امکان دارد که انجام یک درمان مشخص را به شما آموزش دهد. با این حال، انجام مانور توسط خود فرد امکان دارد که چالش برانگیز باشد. بنابراین بسیاری از افراد ترجیح می دهند که برای اینکه مشکل مشابهی را تجربه نکنند؛ به درمانگر وستیبولار خود مراجعه کنند. در این صورت مانور و درمان مناسب به درستی انتخاب می شود. بیماری های دیگری نیز وجود دارند که BPPV را تقلید می کنند و از آن جهت که انواع مختلفی از BPPV وجود دارند؛ لزوما حرکتی که یک بار مفید بوده است در دفعات بعدی موثر نخواهد بود.
نتیجه گیری :
BPPV یک مشکل رایج است که در افراد مسن بیشتر دیده می شود. این مشکل امکان دارد که خیلی خفیف یا بسیار آزاردهنده باشد. در موارد آزاردهنده این مشکل روی عملکرد و ایمنی فرد تاثیر می گذارد و احتمال خطر سقوط نیز وجود دارد. خوشبختانه، با گذشت زمان، مغز به آرامی با سیگنال های غیرطبیعی مقابله می کند یا به دلیل برطرف شدن خود به خودی، علائم کاهش می یابد. با این حال، با استفاده از مراقبت های بهداشتی به صورت مداوم، ارزیابی و درمان BPPV انجام می شود و بیماران خوشحال هستند که مشکل آن ها به راحتی اصلاح می شود و چرخش دنیای اطراف آن ها متوقف خواهد شد.
