غالباً سیستم تعادل افراد به صورت بدیهی عملکرد مناسبی دارد. اکثر افراد می توانند بدون مشکل روی ساحل ماسه ای قدم بزنند و از پیاده رو به به زمین چمن بروند و در شب بدون زمین خوردن از تختخواب خارج شوند.
هر چند در صورت ایجاد اختلال در سیستم تعادلی، چنین فعالیت هایی می توانند بسیار سخت و گاه خطرناک باشند. علائمی که با اختلال در تعادل همراه است می تواند شامل سرگیجه، گیجی، مشکلات شنوایی و بینایی و مشکل در تمرکز و حافظه باشد.
تعادل چیست؟
تعادل توانایی حفظ بدن، بر مرکز ثقل آن است. سیستم تعادلی که عملکردی مناسب دارد به فرد اجازه می دهد تا در حین حرکت دادن سر دید واضحی داشته باشد، بتواند جهت یابی نموده و جهت و سرعت حرکت فرد را تعیین نماید. همچنین بتواند به صورت غیر ارادی در شرایط و فعالیت های مختلف وضعیت بدنی مناسب و پایداری خود را حفظ نماید.
تعادل توسط مجموعه ای پیچیده از سیستم های حسی شامل بینایی، لامسه، سیستم تعادلی گوش (سیستم دهلیزی) و تجمیع آنها در مغز حاصل شده و حفظ می شود. آسیب، بیماری، داروهای خاص یا روند افزایش سن می تواند بر یک یا چند مورد از این مؤلفه ها تأثیر بگذارد. علاوه بر تجمیع اطلاعات حسی، ممکن است عوامل روانشناختی نیز وجود داشته باشد که احساس تعادل ما را مختل کند.
ورودی حسی
حفظ تعادل به اطلاعات دریافت شده توسط مغز از سه منبع: چشم، عضلات و مفاصل و اندام های تعادلی گوش بستگی دارد. هر سه این منابع اطلاعاتی را به صورت پالس های عصبی به مغز می فرستند.
ورودی از چشم ها
گیرنده های حسی در شبکیه، سلول های استوانه ای و مخروطی نامیده می شوند. اعتقاد بر این است که گیرنده های استوانه ای برای دید بهتر در شرایط کم نور تنظیم می شوند (مثلاً شب ها). گیرنده های مخروطی به دیدن رنگ ها و جزئیات ظریف تر دنیای ما کمک می کنند. هنگامی که نور به گیرنده های استوانه ای و مخروطی برخورد می کند، این گیرنده ها پالس هایی را به مغز می فرستند که مشخص می کند موقعیت فرد نسبت به اشیاء به چه شکل است. به عنوان مثال، زمانی که یک عابر پیاده در خیابان های شهر قدم می زند، ساختمان های اطراف به صورت تراز عمودی مشخص می شوند.
ورودی از عضلات و مفاصل
وقتی فردی که ایستاده به جلو خم می شود، فشار در قسمت جلوی کف پا احساس می شود. با هر حرکت پاها، بازوها و سایر قسمت های بدن، گیرنده های حسی با ارسال پالس هایی به مغز آن را با خبر میکنند.
پالس های حسی ارسالی از گردن و مچ پا از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. اطلاعات ارسالی از گردن نشان دهنده جهت چرخش سر است. پیام های ارسالی از مچ پا نشان دهنده حرکت بدن یا تکان خوردن نسبت به سطحی که فرد بر روی آن ایستاده (کف یا زمین) و کیفیت آن سطح (به عنوان مثال سخت، نرم، لغزنده یا ناهموار) است.
ادغام ورودی های حسی
اطلاعات ارسالی از ارگان های حسی (چشم، عضلات و مفاصل و سیستم تعادلی گوش) به ساقه مغز ارسال می شود. این اطلاعات در مغز با اطلاعات بدست آمده توسط مخچه (مرکز هماهنگی مغز) و قشر مغز (مرکز تفکر و حافظه) طبقه بندی و یکپارچه می شود.
اگر ورودی های حسی که از منبع های چشم، عضلات و مفاصل یا سیستم تعادلی گوش دریافت می شود با هم مغایرت داشته باشند، ممکن است فرد در موقعیت یابی خود دچار مشکل شود.
خروجی حرکتی
بعد از پردازش اطلاعات حسی توسط مغز، اعصاب مغز پالس هایی را به عضلات منتقل می کند که حرکت چشم ها، سر و گردن، تنه و پاها را کنترل می کنند. بنابراین به فرد امکان می دهد تعادل را حفظ کرده و هنگام حرکت بینایی (دید) واضحی داشته باشد.
سیستم تعادل هماهنگ
سیستم تعادل انسان شامل مجموعه ای پیچیده از سیستم های کنترل حسی-حرکتی است. ممکن است مکانیسم های بازخورد درهم تنیده آن با آسیب به یک یا چند مؤلفه از طریق آسیب، بیماری و یا روند افزایش سن مختل شود. اختلال در سیستم تعادل بدن می تواند با علائم دیگری مانند سرگیجه، گیجی، مشکلات بینایی، حالت تهوع، خستگی و مشکلات تمرکز همراه باشد.
پیچیدگی سیستم تعادل انسانی چالش هایی را در تشخیص و درمان علت اصلی عدم تعادل ایجاد می کند. ادغام اطلاعات به دست آمده از طریق سیستم های دهلیزی و بصری به این معنی است که اختلالات موثر بر یک سیستم مجزا می تواند به طور قابل توجهی احساس تعادل طبیعی فرد را مختل کنند.
اختلال عملکرد سیستم تعادلی گوش یکی از مهم ترین علل سرگیجه و عدم تعادل می باشد.
نحوه عملکرد سیستم تعادلی گوش