به اينستاگرام مركز ما بپيونديد.
سرگیجه وضعیتی خوشخیم حمله ای (BPPV) در اثر جا به جایی اتوکنیاها که کریستال های کوچکی از جنس کربنات کلسیم هستند (که با عناوین اتولیت (otoliths) یا کانالیت (canaliths) نیز شناخته می شوند) رخ می دهد. اتوکنیاها به صورت طبیعی به غشا اتولیتیک (otolithic) اندام اتریکول در گوش داخلی متصل هستند و اغلب به دلایلی مثل ضربه، عفونت و یا افزایش سن و پیری، از غشا خود در اتریکول جدا شده و در مجاری نیم دایره ایی رها می شوند. حرکات سر، اتوکنیاهای جدا شده را جابه جا می کند ، این جابه جایی سلول های مویی عصبی را تحریک کرده و سیگنال های غلط از جابه جایی سر بدون وجود حرکت واقعی سر به مغز فرستاده می شود که موجب ایجاد سرگیجه وضعیتی و دیگر علائم همراهمی شود.
هدف از روش بازگردانی ذرات اتوکنیا (که یکی از بخش های توانبخشی وستیبولار محسوب می شود)، جابه جایی ذرات منتقل شده جهت قطع سیگنال های غلط و علائم ناتوان کننده و سرگیجه است .از طریق مجموعه ایی از حرکت های سر (مانور بازگردانی ذرات)، اتوکنیاهای رها شده از کانال درگیر را به سمت اتریکول انتقال می دهیم. بعد از گذشت مدتی ممکن است اتوکنیاها دوباره به غشای اتولیتیک اتصال پیدا کنند ،شکسته شوند، حل شوند و یا به جایی بروند که دیگر علائمی از خود ایجاد نکنند.
این مانورها که شامل مجموعه از حرکات مخصوص سر و تنه است ،با الگوی خاصی توسط یک متخصص دوره دیده انجام می شود . این متخصص به دقت حرکت مردمک چشم ها که در هر جا به جایی ایجاد می شود را بررسی می کند . انجام این کار حدود 15 دقیقه طول می کشد. بعد ازمانور باید احتیاط لازم برای ایام پیش رو انجام شود که مطمئن باشیم ذرات اتوکنیا به محل قبلی خود، در مجاری نیم دایره ای، بر نمی گردند.
روش درمانی از طریق مانور بسیار موثر است و میزان بهبودی حدود 80 درصد است. برگشت پذیری پس از درمان BPPV کم است. با این حال، در برخی موارد ممکن است به درمان های دیگر نیز نیاز باشد.
جهت درمان BPPV دو مانور اصلی وجود دارد: مانور Epley و مانور Semont-Liberatory.
انتخاب نوع مانور به نتایج آزمون Dix-Hallpike بستگی دارد .این آزمون علاوه بر مشخص کردن کانال درگیر ، وجود یا عدم وجود اتوکونیا در داخل کانال کانالیتیاسیس (canalithiasis) ، یا وجود یا عدم وجود اتوکونیا چسبیده به کاپولای کانال کاپولوتیاسیس(cupulolithiasis) را نیز اعلام می کند .
تصور می شود مانور بازگردانی ذرات در حالت درگیری از نوع کانالیتیاسیس ( canalithiasis ) موثرتر است ، چرا که می توان با حرکت ذرات آزاد شناور در ناحیه حساس(مجاری نیم دایره ای) آن ها را به مکانی برد که باعث سرگیجه نشود. این مانور جهت درمان سرگیجه وضعیتی خوش خیم مجاری نیم دایره خلفی یا قدامی استفاده می شود. اکثر افراد مبتلا به BPPV درناحیه مجرای نیم دایره ایی خلفی خود درگیر هستند .
باید دقت شود این روش درمانی تنها توسط یک متخصص صورت بگیرد که از بیماران در مقابل خطرات احتمالی گردن یا کمر محافظت کند و از وجود شرایط ایمن سلامتی (فیستول پری لنف، رفلاکس مری، نارسایی عروق مهره ایی و غیره) مطمئن شود. از عوارض این روش، احتمال آسیب به گردن و کمر و جابجایی ذرات اتوکنیا به جای دیگر است.
بر اساس نظریه کاپولوتیاسیس ( cupulolithiasis)، تمریناتی موسوم به مانور برنت-داروف در سال 1980 توسط دکتر برنت و دکتر داروف معرفی شد. پیشنهاد آن ها مجموعه ای از تمرینات بود که چندین بار در طول یک دوره زمانی انجام می‌شود. این روند تا دو روز بعد از پایان دوره سرگیجه موضعی ادامه خواهد داشت. هدف از این تمرینات شل شدن و کنده شدن ذرات از کاپولای مجرای نیم دایره ایی خلفی بود.
این تمرینات شامل نشستن بر لبه تخت خواب، قرار گرفتن در حالت درازکش به بغل تا زمان تمام شدن سرگیجه و دوباره برگشتن به حالت نشسته با یک وقفه ثابت و دوباره دراز کشیدن به طرف دیگر و ادامه آن است. این تمرینات طی چند مجموعه در چند روز تا زمانی تکرار می‌شوند که به مدت دو روز بعد از آن سرگیجه مشاهده نشود.
همانطور که در روش درمانی مانور بازگردانی ذرات برای نظریه کانالیتیاسیس (canalithiasis) در بالا توضیح داده شد (مانور ایپلی)؛ یک متخصص دوره دیده باید در تعیین اینکه آیا این تمرینات مناسب فرد هستند یا خیر، دخیل باشد. فرد متخصص باید به اطمینان از اجرای صحیح و موثر تمرینات کمک کند.
گام های اول و دوم:
بیمار از حالت نشسته به حالت طاق باز قرار می گیرد. سر او به حالت 45 درجه به راست چرخیده می شود و 15 تا 20 ثانیه به این شکل قرار می گیرد.
گام سوم:
سر با زاویه 45 درجه به سمت چپ چرخیده می شود و 10 تا 20 ثانیه به این شکل قرار می گیرد.
گام چهارم:
سر با زاویه نود درجه قرار می گیرد بخش انتهایی گوش به زمین اصابت کند. از بیمار بخواهید بدنش را با حرکات سر جابجا کند. این حالت را به مدت 15 تا 20 ثانیه حفظ کند.
گام پنجم:
مجددا به حالت نشسته برگردد. حالت برعکس این حرکت به صورت خوابیده به چپ انجام می شود.
